اضطراب از نظر بسیاری از روانشناسان مطرح در کل دنیا، مرگ خاموش است. این اختلال شایع، بسیاری از انسانها را درگیر خود نموده و در سنین مختلف، نشانه های متفاوتی دارد.
توجه به علائم و نشانه های اضطراب بسیار اهمیت دارد. زیرا برآیند اضطراب های درمان نشده عوارض، آسیب ها و اشکلات زیادی را برای انسان بوجود می آورد. حتی می تواند عملکرد فیزیولوژی بدن انسان را دچار اشکال اساسی نماید و به آن بیماری روانتنی یا سایکوسوماتیک هم گفته می شود.
اضطراب، درخت تنومندی است که یک روزی به عنوان استرس و در قالب علف های حرز به مرور زمان رشد کرده و اکنون اضطراب نام دارد.
کلینیک تخصصی روانشناسی “منشور سلامت مهر”
بررسی علمی انواع اضطراب:
اختلال اضطرابی چیست؟
اختلالات اضطرابی (anxiety disorders) در حقیقت تجربه‌ی مزمن و شدید احساس ترس و اضطراب هستند. افراد مبتلا احساس اضطراب زیادی در مورد رویدادهای آینده دارند و در واکنش به رویدادهای کنونی نیز دستخوش ترس می‌شوند. این مسئله به‌شدت روی عملکرد آنها در زندگی روزمره تأثیر منفی می‌گذارد.
اختلال اضطراب -به استثنای اختلال مصرف مواد- شایع‌ترین اختلال روانی است و تقریباً ۲۸ درصد از انسانها را در طول عمر گرفتار می‌کند. شیوع این اختلال بین ۳۰ تا ۴۴ سالگی به اوج می‌رسد.
پیشینه:
بشر، از ابتدای خلقتش، هموار درگیر اضطراب بوده است. بنابراین اضطراب را باید دارای قدمتی هم‌اندازه با انسان دانست.
به همین علت سطح کم اضطراب عادی و طبیعی قلمداد می‌شود و این مسئله وقتی رنگ و بوی اختلال و بیماری به خود می‌گیرد که انسان را در زندگی روزمره‌ی خود دچار چالش و گرفتاری کند.
اما خوب است بدانیم نخستین کسی که اضطراب را به عنوان یک موضوع قابل پیگیری مطرح کرد و آن را ریشه‌ی اختلالات روانی دانست زیگموند فروید، پزشک و روانشناس و روانکاو اتریشی بود.
نشانه‌های اضطراب
علائم اختلال اضطرابی دسته‌ای از علائم هستند که به‌عنوان ویژگی مشترک، در میان مبتلایان به انواع اختلالات اضطرابی وجود دارند. این نشانه‌ها عبارتند از:
- احساس عصبانیت، بی‌قراری یا تنش
- احساس خطر قریب‌الوقوع
- احساس وحشت
- تنفس سریع
- تعریق زیاد
- لرزش
- احساس ضعف یا خستگی
- مشکل در تمرکز: مبتلایان نمی‌تواند به چیزی غیر از نگرانی کنونی فکر کنند.
- اختلال خواب: پرخوابی یا کم‌خوابی
- اجتناب از قرار گرفتن در موقعیت‌های اضطراب آور
نکته: وجود یک یا چند مورد از این علایم باعث اثبات ابتلا به اختلال اضطرابی نمی‌شود و همانگونه که در مثال بالا برای درت و علف حرز بیان شد، داشتن مجموعه‌ای از این علایم در طول زمان موجب تبدیل استرس به اضطراب است.
برخی از علل اختلال اضطرابی:
الف) عامل ژنتیکی: اضطراب می‌تواند به‌صورت ژنتیکی منتقل شود. بدین معنا که والدین گرفتار اضطراب بیشتر ممکن است دارای فرزندانی با همین ویژگی شوند.
ب) ساختار شیمیایی مغز: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که اختلالات اضطرابی ممکن است با مدارهای معیوب در مغز که ترس و احساسات را کنترل می‌کنند مرتبط باشد.
ج) استرس محیطی: ژنتیک هیچ‌گاه به‌تنهایی عامل ابتلا به اختلال اضطراب نیست و در کنار آن، وجود عامل محیطی نیز لازم است. تجربه‌ی رویدادهای استرس‌زای شدید مانند سوء استفاده و بی‌توجهی در دوران کودکی، مرگ یکی از عزیزان، مشاهده خشونت یا… می‌تواند فرد را دچار اختلال اضطراب کند.
هـ) سوء مصرف دارو، الکل یا موادمخدر
این نیز یکی از راه های تبدیل استرس به اضطراب های ریشه ای است که در 99 درصد مصرف کنندگان وجود دارد و حتی ریشه در ادامه مصرف را فراهم می کند.
و) شرایط پزشکی: برخی از بیماریهای قلبی، ریوی و تیروئید می‌تواند علایمی مشابه اختلال اضطراب ایجاد کند یا موجب بدتر شدن این علایم شود.
اختلال اضطراب، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که انسان‌های زیادی را درگیر می‌کند.
هیپوکندری یا اختلال اضطراب بیماری
هیپوکندری یا اختلال اضطراب بیماری به حالت یا شرایطی گفته می شود که در آن فرد گمان می کند که دارای یک بیماری جدی پزشکی است یا نگران آن است که در معرض خطر دچار شدن به یک بیماری قرار دارد. اما در حقیقت این ترس غیرواقعی است. آنها ممکن است کارکردهای عادی بدن را به اشتباه به عنوان نشانه های بیماری تفسیر کنند.
افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری نمی توانند احساس نگرانی و ترس شدید خود را کنترل کنند. ترس آنها برای آنها بسیار واقعی است.حتی پس از آنکه آزمایش های پزشکی هیچ مشکلی را نشان نداد، این افراد ممکن است هنوز بر این باور باشند که به طور جدی بیمار هستند. این نگرانی ها می تواند در روابط میان فردی، شغل و زندگی آنها اختلال ایجاد کند.
اختلال اضطراب بیماری یک بیماری طولانی مدت است که می تواند از نظر شدت متفاوت باشد. ممکن است با افزایش سن یا در زمان استرس افزایش یابد. اما مشاوره روانشناسی (روان درمانی) و گاهی اوقات دارو می تواند در زمینه کاهش نگرانی ها به افراد کمک کند.
میزان شیوع اختلال اضطراب بیماری
اختلال اضطراب بیماری (هیپوکندری) بسیار نادر است. این بیماری حدود یک دهم درصد از افراد جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد. معمولاً در اوایل بزرگسالی ظاهر می شود. اختلال اضطراب بیماری می تواند در همه سنین و جنسیت ها دیده شود.
انواع اختلال اضطراب بیماری چیست؟
افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری به طور کلی در یکی از این دسته ها قرار می گیرند:
افرادی که پیوسته در جستجوی مراقبت های پزشکی هستند: این افراد زمان زیادی را در محیط مراقبت های بهداشتی سپری می کنند؛ از چندین متخصص مشاوره می گیرند و پیوسته در خواست آزمایش های پزشکی را دارند.
افرادی که بر عکس گروه نخست از دریافت خدمات پزشکی خودداری می کنند: این دسته از افراد هرگز به پزشکان و مراکز ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی مراجعه نمی کنند. ممکن است به پزشکان اعتماد نکنند یا فکر کنند که پزشکان علائم بدنی آنها را جدی نمی گیرند. این می تواند ترس و اضطراب بیشتری در آنان ایجاد کند.
تفاوت بین اختلال اضطراب بیماری و اختلال علائم جسمانی چیست؟
افرادی که دارای اختلال علائم جسمانی هستند ممکن است همانند افرادی که دچار اختلال اضطراب بیماری هستند، در مورد سلامتی خود وسواس داشته باشند و نگران باشند؛ اما فرد مبتلا به اختلال علائم جسمانی دارای علائم فیزیکی واقعی است، ولی آزمایشات پزشکی نمی توانند علت علائم فیزیکی آنها را مشخص کنند.
علائم و علل
چه چیزی باعث اختلال اضطراب بیماری می شود؟
کارشناسان مراقبت های بهداشتی نمی دانند چرا برخی افراد دچار اختلال اضطراب بیماری می شوند. در صورت داشتن سابقه خانوادگی، ممکن است زمینه بیشتری برای دچار شدن به اختلال اضطراب بیماری داشته باشند. عوامل زیر می توانند سبب بروز اختلال اضطراب بیماری شوند:
آسیب های دوران کودکی، مانند کودک آزاری یا بی توجهی.
استرس های شدید.
وجود سابقه اختلال اضطراب بیماری یا سایر اختلالات اضطرابی در خانواده.
بیماری های دوران کودکی یا بیماری جدی در دوران کودکی در اعضای خانواده.
مسائل مربوط به سلامت روان، مانند اضطراب یا افسردگی.
ضربه های روانشناختی، مانند سوء استفاده های فیزیکی یا احساسی در گذشته.
علائم اختلال اضطراب بیماری
افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری، ترس پیوسته اما غیر واقعی از بیماری جدی دارند. بیماریهای خاصی که آنها نگران دچار شدن به آن هستند اغلب تغییر می کند.
برخی از افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری ممکن است در واقع یک بیماری جسمی تشخیص داده شده داشته باشند. اما به دلیل اختلال اضطراب بیماری، ممکن است احساس کنند وضعیت آنها شدیدتر از آن چیزی است که پزشکان تشخیص داده اند.علائم اختلال اضطراب بیماری عبارتند از:
پرهیز از افراد یا مکانها به دلیل نگرانی در زمینه دچار شدن به بیماری.
جستجو و بررسی مداوم در مورد بیماریها و علائم آنها.
اغراق آمیز بودن علائم و شدت آنها (برای نمونه، ممکن است سرفه را نشانه ای از سرطان ریه بدانند).
سطح بالای اضطراب در باره تندرستی خود.
وسواس در عملکردهای طبیعی بدن، مانند ضربان قلب.
پیوسته در باره علائم و وضعیت سلامتی خود با دیگران سخن می گویند.
بارها علائم بیماری مانند فشار خون یا درجه حرارت بدن خود را بررسی و اندازه گیری می کنند.
به دنبال اطمینان بخشی از عزیزان و نزدیکان در مورد علائم یا سلامت خود هستند.
نگرانی از کارکردهای سالم و عادی بدن مانند دفع گاز یا تعریق هستند.
اختلال اضطراب بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟
بر پایه معیارهای تشخیصی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) انجمن روانپزشکی آمریکا، ترس مداوم در مورد داشتن یک بیماری جدی یا ابتلا به آن، مهمترین علامت اختلال اضطراب بیماری است. اگر فردی اضطراب سلامتی (یا سایر علائم اختلال اضطراب بیماری) را به مدت شش ماه یا بیشتر داشته باشد، حتی پس از اینکه آزمایشات نشان داد که فرد دچار بیماری نیست، پزشک ممکن است اختلال اضطراب بیماری را تشخیص دهد.
اختلال اضطراب بیماری (هیپوکندری) چه پیامدهایی دارد؟
ترس و نگرانی پیوسته می تواند باعث ایجاد استرس شود که بر سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر می گذارد. اختلال اضطراب بیماری می تواند به روابط میان فردی و زندگی فرد آسیب برساند. ممکن است به دلیل آنکه این افراد نگران سلامتی خود هستند از تماس رو در رو و گفتگو با عزیزان و نزدیکان خود پرهیز کنند. برخی از افراد ممکن است دچار افسردگی شدید شوند و یا به خودکشی بیاندیشند.
اختلال اضطراب بیماری همچنین ممکن است فرد را دچار مشکلات زیر کند:
مشکلات مالی به دلیل هزینه های پزشکی و از دست دادن کار.
ناتوانی ها و بیکاری پزشکی.
آزمایشات پزشکی غیر ضروری و عوارض احتمالی آزمایش ها.
اختلال اضطراب بیماری (هیپوکندری) چگونه مدیریت یا درمان می شود؟
ممکن است درمانگر شما از یک متخصص بهداشت روانی مانند روانشناس یا روانپزشک کمک بخواهد تا به شما در مدیریت این اختلال کمک کنند. هدف درمان بر بهبود کیفیت متمرکز است.
